Gün Gün İnşaat: Radye Temel Nedir? Radya Temel (2024)

Gün gün inşaat yapım aşamaları yazı dizisinin beşinci bölümü olan; "Radye temel nedir, radye temel betonu kalınlığı ne olmalıdır, nasıl dökülür, nelere dikkat etmek gerekir?" konulu makalemde; radye temel, temelde su yalıtımı, temelde aksların çakılması gibi konular başlıca gündem maddelerim olacak. Yazı dizisinin tamamına bu linkten ulaşabilirsiniz:Bir binanın yapım aşamaları

Radye Temel Nedir?

Radye temel; binadan gelen yükü zemine düzgün biçimde yayan, binayı destekleyen sürekli bir levhadır. Mat temel olarak da bilinen radye temel'in ingilizcesi raft foundation veya mat foundation'dur. Halk arasında ise radye temel, radya temel, radyal temel ya da radyan temel adlarıyla anılır.

Bu yazı biraz uzun gibi. Aşağıdaki youtube videosunu izlemeye ne dersiniz?

Radye Temel Depreme Dayanıklı mı?

Tekil temellere veya sürekli temellere çok daha dayanıklı bir sistem olan radye temel sistemi, depreme karşı iyi bir davranış gösterir. Binayla bütün olarak hareket eden, yükü zemine düzgün bir şekilde aktaran radye temelin mantığını şu şekilde düşünebilirsiniz: Karda yürürken eğer normal ayakkabı yerine palet benzeri geniş alana sahip bir ayakkabı kullansaydınız kara daha az batardınız.

Radye Temel Yüksekliği Ne Olmalıdır?

Hesaplamaların ardından "kat yüksekliği x 10 cm" değeri hesaplara göre revize edilebilir. Ancak radye temel yüksekliği düşürülmeye karar verilirse de, "kat sayısı x 8 cm" değerinden daha aşağı değerlerde inşa edilmemelidir. Bu benim kişisel yorumumdur.

Radye Temelde Aksların Çakılması

Radye temel nedir sorusunun en can alıcı alt başlığı aksların çakılmasıdır. Çünkü akslarda yapılacak en ufak bir hata, binada bir şeylerin tamamen ters gitmesine yol açabilir. Bu nedenle akslar mutlaka bir inşaat mühendisi denetiminde çakılmalıdır. (Bkz: İnşaat mühendisi maaşları ne kadar?)

Trajikomik bir anı

Şişmemesi için kafama buz koymak istedim. Şantiyenin hemen yanındaki markete buz alsın diye ustayı gönderdim. Buz bulamamış. Cam şişede maden suyu almış. Şişeyi bir süre acıyan yere temas ettirdim. Soğuktu evet, ama tam da buz etkisi göstermiyordu. Ben de maden suyunu kafama doğrudan dökmeye karar verdim. Ve şişeyi kafama bocaladım.

İçinde sade maden suyu var sandığım şişenin içindeki böğürtlenli maden suyuymuş... Günü yapış yapış saçlarla tamamladım.

Temel Yalıtımı: Su Tutucu Bant

Temeller; yeraltı suları, tünek suları, yağmur suları gibi pek çok faktörle karşı karşıya kalırlar. Bu nedenle hem binanın bodrumunun içeri su almaması, hem de betonun içindeki donatının zamanla korozyona uğramaması için su yalıtımı oldukça önemlidir.

Temelde su yalıtımı pek çok farklı şekilde yapılabilir. Polyester keçe taşıyıcılı membran, sürme yalıtım, su geçirimsizlik katkısı, su tutucu bant, camtülü taşıyıcılı membran vb. pek çok uygulama bu iş için uygundur. Bu aşamada en verimli olan yöntemleri tercih etmek önemlidir. Ben bu yazımda diğerlerine göre daha az kullanılan su tutucu banttan bahsedeceğim.

Su tutucu bant imalatı nasıl yapılır?

Su tutucu bant; imalatı düzgün yapılmazsa şantiyede başınıza oldukça büyük dertler açabilir. Çünkü perde betonu atılırken, bant kıvrılırsa, betonda boşluklar çıkması kaçınılmazdır. Peki bu durum nasıl engellenir?

Bu durumu engellemek için uygulayacağınız en güvenli yol, su tutucu bantı; üstünden ve altından tevzi demirleri ile sabitlemektir. Bu tevzi demirlerini de sık çirozlarla perde filizlerine bağlamak gerekir. Böylece su tutucu bantın kıvrılma ihtimali sıfıra inmiş olur.

Üstteki fotoğrafta da gördüğünüz üzere, su tutucu bantın üstünden ve altından giden tevzi demiri, çirozlarla perde filizlerine sabitlenir ve bu sayede radye temel ile perde arasındaki soğuk derzden kaynaklı su kaçakları engellenmiş olur.

Peki ben bu imalatta neden kolonlara gelen bölgelerde su tutucu bantı kestim? Su tutucu bantın kolonlardan geçtiği bölgelerde kolon filizlerine yapıştığını fark ettim. Bu da kolon filizlerinin tamamen beton ile sarılmasının önünde büyük bir engeldi. Bu riskli göze alamadım ve kolonlarda su tutucu bantı kestim.

Su geçirimsizlik katkısı

Betondaki kum ve çimento ile reaksiyona girerek kapiler boşlukları ve gözenekleri dolduran, su geçirimsizliği sağlayan, dayanım ve dayanıklılık artıran sıvı katkı maddesi olarak kullandığımız Sika Plastocrete N katkısı, 2014 yılında inşa ettiğimiz 20.000 m³'lük su deposu inşaatında gösterdiği performanstan sonra tüm şantiyeler için vazgeçilmezimiz haline geldi. 7 metre yüksekliğinde suyun yaptığı basınca rağmen su geçirimsizliği sağlayan malzeme, bu inşaatta da suya karşı en büyük kozumuz oldu.

1 m³ beton için 1,5 litre katkıyı, miksere ilave ettik. Ardından mikseri yüksek hızda 5 dakika boyunca döndürdük. Bu sayede katkının betona hom*ojen olarak dağılmasını sağladık.

Ancak burada unutulmaması gereken bir işlem var. Bu katkının kullanılacağı beton santraline mutlaka öncesinden bildirilmeli. Böylelikle beton santrali de reçetesini revize edebilmeli. (Bkz: Hazır beton siparişi nasıl verilir?)

Elektronik Beton İzleme Sistemi (EBİS) - Çipli beton

Hayatımıza yeni giren bir sistem olan çipli beton sistemi sayesinde numunelerin şantiyeden çıkışı, kürlenme süresi, basınç dayanım testleri adım adım izleniyor. Dışarıdan müdahalelere karşı geliştirilen bu sistem oldukça güzel. Ancak her güzel sistem gibi bir tık geç kalınmış durumda.

Geç kalınmış durumda diyorum çünkü inşaat sektörünün gümbür gümbür olduğu dönemlerde, beton numunelerinde sabunlama yapılıp yapılmadığını kim biliyor? Şahsen ben bu konuda laboratuvarlara güvenmiyorum.

Ancak bu sistem sayesinde artık her şey şeffaf. Uygulaması da oldukça pratik:

Santraldeki dolumdan itibaren 2 saat geçmiş beton

Radye temelin betonunu dökerken ilk 5 mikserden sonra gelen mikserdeki betonun slump değeri oldukça yüksekti. Bu nedenle bu mikseri dökmeyi kabul etmedim ve santrale geri gönderdim. Diğer mikserler ile radye temelin betonuna devam ettim.

Bir süre sonra, geri gönderdiğim mikserin yeniden şantiye alanına girdiğini gördüm. Yeni beton muydu yoksa eski betonu yeniden bana itelemeye mi çalışıyorlardı? İrsaliye kağıdını istedim. Ve betonun santralde dolum saatinin üzerinden 2 saat 10 dakika geçtiğini gördüm.

Yani benim geri gönderdiğim mikserin üzerine çimento ilave edip bana geri göndermişlerdi. Ancak santraldeki ilk dolumdan itibaren 2 saatten fazla bir zaman geçmişti ve benim bu betonu kabul etme şansım yoktu. Üstelik bu durum hepimizi sinirlendirmişti. Bir beton firmasının 2 saati aşan betonu herhangi birine gönderme lüksü yoktu.

O an tüm ekip şantiyedeydik ve bir inşaat mühendisi olan babam, beton santralini doğrudan kendisi aradı. Aldığı cevap ise "Ne olacak ki 2 saati geçmişse?" oldu. Babamın disiplinli tavrının üzerine beton santralindeki vatandaş: "Daha ilk betondan böyle olacaksak çalışmayalım sizinle" dedi. Bu nedenle bu beton firmasıyla ipler kopma noktasına geldi. Ardından bölge müdürü arayıp konuyla bizzat ilgilenip özür dilese de, firma gözümüzden düşmüştü.

Beton atma işlemini tamamladığımızda betondaki katkıların yüzeye çıktığını gördük. Hiper katkının fazla atılmasından dolayı beton, katkıyı kusmuştu. Slump değerindeki dengesizlikler bu katkı miktarından kaynaklanıyor olabilirdi. Ama bu önemli bir durum değildi. Sadece görsel olarak nahoş bir görüntü oluşturuyordu.